Vandaag moet men al hard nadenken wat dat betekent, maar in 1997 en de jaren nadien was de elandtest plots wereldnieuws. Bij Mercedes daarentegen waren ze hard aan het vloeken. Nochtans hadden ze zeer grondig hun huiswerk gemaakt.
Een nieuw segment
Terug naar 1997. De zaken gingen erg goed bij Mercedes. Ze waren oppermachtig bij de statige limousines. Maar de ambitieuze bollebozen in Stuttgart vonden het tijd voor wat nieuws. Das Haus wou ook voet aan de grond krijgen in het compacte segment. En wie zou hen kunnen tegenhouden? Het was de periode dat de MPV-rage in volle opgang was. Elke vierkante centimeter moest nuttig benut worden. Kortom, een mini-MPV zou de toverformule zijn.
Geen half werk, neen, Mercedes had zwaar geïnvesteerd. Zowel wat betreft design, alsook de nieuwe technieken en last but not least een veiligheidsniveau dat ongezien was in dit segment. Dat bleken profetische woorden. De ambitie was een waardige concurrent te creëren voor de populaire Golf. Ook al had de nieuwe compacte Mercedes veel kleinere buitenmaten. Een lengte van 3.8m is echt kort. Binnenin kon de baby-Benz wel concurreren met de Golf. En met de achterbank plat was er best een ruime koffer.
In december 1996 verschenen de eerste foto’s van de compacte W168. Dat zou duidelijk een heel ander concept worden. Het woordje ‘revolutionair’ hing in de lucht. In maart 1997 beleefde de baby-Benz z’n wereldpremière en in oktober ’97 moest de fonkelnieuwe Mercedes A effectief geleverd kunnen worden. De marketingboys hadden het draaiboek keurig uitgewerkt. Alles leek mooi volgens plan te lopen. De meest vernieuwende auto van die periode. Met lengtes voorsprong zou hij Auto van het Jaar worden. Maar. Net voor z’n groots aangekondigde lancering was er nog die verdomde elandtest in Zweden. Met dramatisch resultaat. Voor het oog van de wereld lag de nieuwe Mercedes op z’n dak.
Overstekend wild
Wat is die elandtest? In Zweden is het niet abnormaal dat je op een schijnbaar rustige weg geconfronteerd kan worden met een plots overstekende eland. De natuur heeft de eland belachelijk smalle en hoge poten, maar een fors lijf gegeven. Als je er vol op inrijdt, heb je een probleem. Die kolos vliegt los door je voorruit. Een dergelijke aanrijding wil je vermijden, dus je geeft enkele brute snokken aan je stuur. Eerst fors naar links, vervolgens fors naar rechts. Een goed afgestelde auto kan dat aan en zal niet over de kop gaan.
Een Zweedse testpiloot deed de test en kreeg voor het oog van de camera’s de nieuwe compacte Mercedes nogal makkelijk op z’n zij. Een MPV heeft nu eenmaal een hoger zwaartepunt. Volgens sommigen werd er geknoeid met het testmodel. Geknoeid of niet, de beelden gingen de wereld rond en Mercedes werd op een pijnlijke manier te kijk gezet.
Een PR-nachtmerrie
De Duitse trots die graag in de verf zet hoe veilig en stevig haar wagens zijn, kreeg haar reputatie als een boemerang terug in het gezicht. Nadien bleken er erg veel auto’s een bruut uitgevoerd elandtest niet te doorstaan. Maar voor de nieuwe Mercedes was het onheil en de reputatieschade onherroepelijk. Mercedes had geen keuze en moest de productie stilleggen. Crisis tot op het hoogste niveau en onvermijdelijke aanpassingen zoals een licht gewijzigd chassis en standaard ESP (Electronic Stability Program). In december 1997 legde de aangepaste Mercedes nogmaals de elandtest af. Deze keer verliep alles goed en in februari ‘98 ging de A-Klasse terug in productie. Maar door de productiestilstand werden er het eerste jaar slechts 7000 exemplaren verkocht. Ook in 1998 bleven de verkopen wat haperen. Pas vanaf ‘99 kwamen de verkopen en productie op kruissnelheid. En tot z’n einde in 2004 vielen de verkopen nog mee. Een totaal van 1.141.000 stuks.
Innovatie bij Das Haus
Maar vooral niet uit het oog verliezen dat de eerste A-klasse zeker geen slechte auto was. Hij had alles om het te maken: modieus, een vloeiende lijn die achteraan sterk omhoog loopt. Een slim sandwichconcept met een dubbele bodem. Bij een ongeval schuiven motor en versnellingsbak onder de inzittenden door, veilig dus. Hij leek op weg naar 4 of 5 sterren bij EuroNCAP. Dat zou mooie publiciteit worden. Ook z’n motoren waren meer dan behoorlijk: de A140 (82 pk) en A160 (102 pk) op benzine en de A160 CDI (60 pk) of A170 CDI (90 pk) op diesel. In die tijd was dat heel fraai. Weliswaar nogal hard afgeveerd en door z’n compacte afmetingen minder comfortabel dan z’n grotere broers. En erg prijzig. Je had al een Golf, Astra of Focus voor veel minder geld.
De productie gebeurde in de speciaal daarvoor gebouwde fabriek in het Duitse Rastatt. Enkele jaren later ook in Brazilië. Er werden kosten noch moeite gespaard om Mercedes als innovator in de markt te zetten. Niet alleen met z’n nieuw design of sandwichconcept, maar ook door te experimenteren met aandrijving op waterstof of als hybride-concept met een bescheiden dieselmotor en een kleine elektromotor. De dubbele bodem leende zich daar uitstekend toe. Er kwam zelfs een sportieve exploot met twee motoren: eentje (klassiek) vooraan en een tweede in de koffer. Dit experiment werd evenwel nooit gecommercialiseerd. Vanaf 2001 was er ook een verlengde versie (+17cm) met wat meer ruimte op de achterbank.
Een slimme pionier
Vandaag is er al de vierde generatie. Maar in tegenstelling tot de eerste generatie is de A-klasse geen sterk afwijkend concept meer. Een brave compacte vier-of vijfdeurs, zoals je er zo veel ziet. Conclusie: de eerste A-klasse was een intelligente en compacte pionier, maar hij heeft z’n voorsprong niet kunnen verzilveren. Zonde want aan de auto lag het niet. Perceptie of imago, al dan niet gemanipuleerd, bleek nogmaals een gevaarlijk beestje.
