Knallend succes kan vervelend zijn. Vraag maar aan de Peugeot 104 of de 106. Best verdienstelijke modelletjes, maar geheel vergeten. Helemaal in de schaduw van de fameuze 205. Als er over kleinere Peugeots gepraat wordt, wordt er telkens gerefereerd naar de mythische 205, de grote held van de jaren ’80. Terwijl z’n voorganger, de 104, ook een prima auto was. 

De kleinste vierdeurs ter wereld

“De 104 was in 1972 de kleinste vierdeurs ter wereld”

Begin jaren ’70 werd de automarkt nog gedomineerd door de familiewagens, een Peugeot 504, Ford Taunus, Opel Rekord of een R16 waren telkens bestsellers. Behalve de Kever en wat kleine Fiatjes was er nauwelijks sprake van compacte, betaalbare stadswagentjes. Tot er plots een onverwacht zware oliecrisis toesloeg. Het was alle hens aan dek. De autoconstructeurs moesten zichzelf heruitvinden en inzetten op spaarzame modellen. Peugeot was bij de pinken en zette de bocht in met de 104. Een verrassend verschijning. De 104 was bij z’n presentatie in 1972 de kleinste vierdeurs ter wereld. 

Om ruimte te besparen had ‘huis-ontwerper’ Pininfarina de wielen zo ver mogelijk op de hoeken geplaatst en een beperkte ruimte voor de motor voorzien. Dat kon omdat de nieuwe kleine Peugeot een zeer compacte motor (954cc) zou krijgen. De versnellingsbak vond z’n plaats onder het motorblok. Net zoals de Mini dat in 1959 al deed. De motor lag gekanteld, zodat er in het motorcompartiment nog ruimte was voor het reservewiel. Goed voor de kofferruimte. De voorwielaandrijving zorgde voor extra binnenruimte.

Technisch in orde

De nieuwe kleine Peugeot viel op door technologieën die tot op dat moment alleen werden toegepast in grotere modellen. De 104 was rondom onafhankelijk geveerd en kreeg een fonkelnieuwe ontwikkelde viercilinder, de 954 cc Douvrin met 45pk. Dat was de vrucht van een samenwerking tussen Peugeot en Renault. Hij was ook te vinden in de R5, de grote concurrent. Een volledig aluminium blok met ketting en bovenliggende nokkenas.

Hoewel de schuine achterkant een hatchback suggereerde, had de 104 bij z’n lancering een aparte kofferbak. Peugeot wou vermijden dat een praktische vijfdeurs 104 zou kannibaliseren met de al wat oudere 204 Break. Pas toen de 204 break in 1976 uit de catalogus verdween, was de weg vrij voor een vijfdeurs 104. En jawel, opnieuw de kleinste vijfdeurs ter wereld. Nu met een grote achterklep.

Het kon nog compacter

Nog voor de vijfdeurs was er (in 1973) al een driedeurs. Die was sterk ingekort tot 3,3 meter. De koplampen van deze compacte driedeurs waren groter en rechthoekig. Maar hij werd vooral bekend door z’n pikante versies.

In die tijd was Peugeot een merk dat vooral ernstige auto’s bouwde voor ernstige mensen. Sport was nog geen onderdeel van een marketingstrategie. Peugeot ging voor degelijk en betaalbaar. Toch kreeg de driedeurs 104 meerdere sportieve varianten. Eerst was er de sportieve ZS, de motor werd opgeboord tot 1100cc, met 66 pk en de ZS kreeg zowel binnen als buiten een iets sportievere uitstraling. Wat later was er de ZS2. Deze kreeg al wat oorlogskleuren en de motor werd krachtiger: een 1400cc met 93 pk. Deze bruisende kleine sportieveling haalde 170 km/u, erg snel voor zo’n klein karretje. In 1983 tenslotte volgde nog een afzwaaimodel met 80pk. Dat jaar werd de 205 onthuld. Bijgevolg werd de productie van de 104 drastisch teruggeschroefd. Ook de export naar buitenlandse markten kwam geleidelijk ten einde. De 104 bleef nog wel te koop in Frankrijk tot 1988.

Gekloond binnen de familie

Blijkbaar een goed concept. Citroën nam enkele jaren later het concept over om hem als LN te verkopen en in de jaren ’80 nam Simca/Talbot hem in z’n gamma als Samba.

De 104 was misschien niet de meest hippe auto in zijn klasse, alhoewel het aanbod toen nog erg beperkt was (de R5, Fiat 127 of VW Polo). Het interieur was banaal en inspiratieloos. Maar toch duidelijk ‘Peugeot’. Een fijne Franse voiture, betaalbaar, met een uitstekend onderstel, goede besturing en vlot gelijnd. Maar toen de 205 in 1983 op het toneel kwam, was ‘t gedaan met de 104. Hij werd stilletjes langs de achterdeur buitengeduwd. Jaren later werd de 104 opgevolgd door de 106. Nog zo’n model dat in de schaduw bleef van de 205.