Tesla kreeg in de Verenigde Staten een serieuze tik van de rechtbank. Een jury in Florida oordeelde dat het merk mee verantwoordelijk is voor een dodelijk ongeval in 2019. Een Tesla Model S met ingeschakelde Autopilot veroorzaakte toen een ongeluk waarbij een vrouw om het leven kwam en haar partner zwaar gewond geraakte. Het is de eerste keer dat Tesla in een proces van deze aard schuldig wordt bevonden en veroordeeld tot een schadevergoeding. Het vonnis kan verstrekkende gevolgen hebben. Het zet de deur open voor een nieuwe golf aan rechtszaken tegen automerken en hun opgeblazen beloftes.
Miljoenen uitgekeerd
De cijfers spreken boekdelen: de nabestaanden en het overlevende slachtoffer krijgen in totaal 243 miljoen dollar toegekend. Daarvan moet Tesla 42,6 miljoen betalen. De rest werd toegewezen aan de bestuurder zelf, die niet vervolgd werd en dus zijn deel niet zal ophoesten. Maar de symboliek is veel belangrijker dan de rekening. Voor het eerst volgt een rechtbank de redenering dat Tesla met z’n wilde en onrealistische claims over de capaciteiten van z’n producten mee verantwoordelijk is voor de gevolgen. Volgens de jury schept het merk bewust en systematisch verwachtingen die niet overeenstemmen met de realiteit.
Tesla krijgt al jaren kritiek. Bij monde van topman Elon Musk, doet het merk zo ongeveer de klok rond fantastische uitspraken die weinig wortel vormen in de realiteit. Over Autopilot en Full Self-Driving communiceert het bedrijf regelmatig op een manier die laat uitschijnen dat de auto’s volledig zelfstandig kunnen rijden. In de praktijk gaat het over een geavanceerde snelheidsregelaar die alleen ondersteuning biedt. Insiders en ingenieurs weten dat allang, maar de publieke communicatie van Elon Musk bleef hardnekkig uitdragen dat zijn technologie beter rijdt dan een echte (menselijke) bestuurder. Die opgeblazen beloftes worden Tesla nu fataal voor de rechtbank.
Het vonnis komt op een pijnlijk moment voor Musk. Tesla’s verkoopcijfers staan onder druk en de beurskoers verloor dit jaar al een kwart van zijn waarde. Het merk wil zich heruitvinden als AI- en robotaxibedrijf, maar die strategie dreigt nu door de rechterlijke uitspraak nog moeilijker te verkopen. Investeerders weten dat de marktwaarde van Tesla niet enkel stoelt op de verkoop van elektrische auto’s, maar vooral op de belofte van een zelfrijdende toekomst. Die belofte staat nu nog meer op losse schroeven.
Iedereen is testpiloot
Tesla kondigde meteen aan in beroep te gaan en wijst alle schuld naar de bestuurder, die volgens de constructeur zijn ogen niet op de weg had en afgeleid was door zijn gsm. Maar de jury maakte duidelijk dat dit verhaal te simplistisch is. Het besef groeit dat Tesla - dat daarin beslist niet het enige automerk is - z’n bestuurders eigenlijk gebruikt als betatesters voor technologie die in realiteit helemaal nog niet de vereiste betrouwbaarheid haalt van een serieproduct. De software had ontworpen kunnen zijn om gebruik buiten autosnelwegen onmogelijk te maken. Dat gebeurde niet, onder meer omdat Tesla de gegevens nodig had om de software verder te ontwikkelde. De boodschap van Musk zelf, dat Autopilot beter rijdt dan mensen, woog extra zwaar. De rechtbank oordeelde dat het merk bewust oneerlijk was over de capaciteiten van het systeem.
Voor de slachtoffers en hun families betekent dit arrest een vorm van gerechtigheid. Voor Tesla en de hele sector is het een wake-upcall. Autofabrikanten kunnen niet langer ongestraft technologie naar voren schuiven als wondermiddel zonder dat hun claims worden afgetoetst aan de realiteit. De uitspraak kan andere rechters inspireren en toekomstige schikkingen voor automerken fors duurder maken. En minstens zo belangrijk: het werpt een schaduw over Musks zoveelste belofte om volgend jaar al robotaxi’s te lanceren. De rechtbank in Florida heeft duidelijk gemaakt dat marketingpraatjes en halve waarheden in de autosector niet langer zonder gevolgen blijven. Tesla moet nu bewijzen dat zijn technologie niet enkel indrukwekkend klinkt, maar ook daadwerkelijk veiliger is dan mens achter het stuur.
